Οι χειροποίητες σκιές της Λότε Ράινιγκερ

Λότε Ράινιγκερ  

Η Γερμανίδα πρωτοπόρος του animation  που γεννήθηκε στις 2 Ιουνίου του 1899.
Σκηνοθέτρια του κινηματογράφου, που δραστηριοποιήθηκε στο χώρο του κινουμένου σχεδίου. Θεωρείται από τους πρωτοπόρους των κινουμένων σχεδίων με φιγούρες σε μορφή περιγραμμάτων (Silhouete Animation), ενώ είναι εκείνη που δημιούργησε το πρώτο μουσικό κλιπ στην ιστορία του σινεμά πάνω σε μοτίβα του Μότσαρτ.

 Έφτιαχνε σιλουέτες, σχήματα δηλαδή κόβοντας μαύρο χαρτόνι με ψαλίδι, και τις τοποθετούσε σε άσπρη ή κάποια άλλη ανοιχτόχρωμη επιφάνεια. Έπειτα φωτογράφιζε κάθε μικρή κίνηση και το σύνολο αυτών των φωτογραφιών δημιουργούσε την ψευδαίσθηση της κίνησης. 

Πριν ξεκινήσει την προσωπική της καριέρα, έφτιαχνε κάρτες μεσότιτλων για τις βωβές ταινίες του Πολ Βέγκενερ και η εξαιρετική δουλειά που έκανε με τους κινούμενους τίτλους στον Αυλητή του Χάμελιν (1918) την έστειλε σε ένα εργαστήριο εκμάθησης κινούμενης εικόνας, ώστε να τελειοποιήσει την τεχνική της. 

Ξεκίνησε παραγωγές μικρού μήκους από το 1919, γνώρισε τον σύντροφο της ζωής της Καρλ Κοχ, την αφρόκρεμα της γερμανικής αβάν γκαρντ τα επόμενα χρόνια, ενώ συνέχισε παράλληλα να δουλεύει και σε άλλες ταινίες, όπως τους Νιμπελούγκεν του Φριτς Λανγκ όπου έκανε σχέδια για μια εντυπωσιακή ονειρική σκηνή.

.

Το animation σιλουέτας, όπως ονομάζεται, είναι μια εξέλιξη του θεάτρου σκιών της Κίνας και γενικότερα της ανατολικής Ασίας, όπου για χρόνια ήταν ο βασικός τρόπος για περάσουν από γενιά σε γενιά λαϊκοί μύθοι της περιοχής. 

Η Ράινιγκερ εντυπωσιάστηκε σε πολύ νεαρή ηλικία από αυτή την τεχνική την ίδια ώρα που οι φανταστικές ιστορίες του Μελιές και άλλων πρωτοπόρων του σινεμά, την συνεπήραν και της έδωσαν την ιδέα για αυτό το ιδιόμορφο πάντρεμα. Το μαύρο που μοιραία ακολουθούσε τους ήρωές της διατηρούσε πάντοτε το μυστήριο γύρω από αυτούς ενώ έδινε και στο υπόλοιπο περιβάλλον τον χαρακτήρα του απόκοσμου και συχνά ονειρικού, με αποτέλεσμα να κάνει αυτό ακριβώς που έκαναν και οι Ασιάτες στο θέατρό τους, να μην απομυθοποιεί δηλαδή το υλικό της λόγω της απεικόνισης και να κρατά την μαγεία παρά το πέρασμα των χρόνων. 

Όλα αυτά για να φτάσει στη στιγμή που θα μπορούσε να σηκώσει μόνη της το βάρος μιας ταινίας μεγάλου μήκους, κάτι που για τα δεδομένα του animation έμοιαζε εξωπραγματικό. 

Τελικά χρειάστηκαν 3 χρόνια και 100 χιλιάδες περίπου σιλουέτες, μια επίπονη αλλά και ταυτόχρονα κομψή και λεπτή δουλειά, στοιχεία που αποτυπώνονταν μέσα στην κίνηση τόσο έντονα που τελικά χαρακτήριζαν τις προσωπικότητες των ηρώων της. 

Οι Περιπέτειες του Πρίγκιπα Αχμέντ που ολοκληρώθηκαν τελικά το 1926, είναι η πιο διάσημη δουλειά της, αλλά και το animation που διεκδικεί τον τίτλο του πρώτου μεγάλου μήκους στην ιστορία του σινεμά. 

Η πλοκή του είναι μια συρραφή περιπετειών από τις Χίλιες και Μια Νύχτες, ενός ακόμη δηλαδή λαϊκού μύθου, πεδίο που ήταν και η βασική πηγή έμπνευσης της Ράινιγκερ σε όλη της την καριέρα, καθώς εργάστηκε πάνω σε πολλές ιστορίες της χώρας της. 

Το μαύρο που μοιραία ακολουθούσε τους ήρωές της διατηρούσε πάντοτε το μυστήριο γύρω από αυτούς ενώ έδινε και στο υπόλοιπο περιβάλλον τον χαρακτήρα του απόκοσμου και συχνά ονειρικού, με αποτέλεσμα να κάνει αυτό ακριβώς που έκαναν και οι Ασιάτες στο θέατρό τους, να μην απομυθοποιεί δηλαδή το υλικό της λόγω της απεικόνισης και να κρατά την μαγεία παρά το πέρασμα των χρόνων. 

Η ολοκλήρωση πάντως της ταινίας έφερε τη Ράινιγκερ στην δυσάρεστη θέση να αναζητά διανομέα για περίπου ένα χρόνο, ώσπου μια προβολή της ταινίας στο Παρίσι, χάρη στη βοήθεια του καλού της φίλου Ζαν Ρενουάρ, έφτανε για να γίνει σταδιακά μεγάλη επιτυχία αλλά και να αναγνωριστεί από τους κριτικούς. 

Αυτό ήταν και το κατάλληλο εφόδιο για μια μεγάλη καριέρα σε έναν τόσο συγκεκριμένο και προσωπικό κλάδο του animation. 

Η συνέχεια περιείχε μια διασκευή του Doctor Dolittle, πετυχημένη εισαγωγή της μουσικής με τη δημιουργία ενός είδους οπτικοποιημένων μουσικών κλιπ, διασκευές σε όπερες όπως η Κάρμεν το 1933 και ο Μαγικός Αυλός στην ταινία Papageno το 1935. 

Οι δύο τελευταίες δουλειές έγιναν μάλιστα στο ξεκίνημα μιας περιόδου όπου και αυτή και ο σύντροφός της γύριζαν διάφορες χώρες της Ευρώπης, καθώς φοβούμενοι την άνοδο του ναζιστικού κόμματος στη Γερμανία, έφυγαν από τη χώρα τους αλλά δε μπορούσαν να βρουν πουθενά μόνιμη άδεια παραμονής. Τους βοήθησε ξανά ο Ρενουάρ, ενώ στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου έμειναν για λίγο μαζί με τον Λουκίνο Βισκόντι στην Ιταλία. 

Μετά τον πόλεμο επέστρεψαν στη Γερμανία για να ξαναφύγουν λίγα χρόνια αργότερα με προορισμό την Αγγλία, όπου εκεί μεταξύ άλλων, η Ράινιγκερ συνεργάστηκε με το BBC για τη κατασκευή ταινιών μικρού μήκους βασισμένων στα παραμύθια των αδερφών Γκριμ. 

Τα τελευταία δέκα χρόνια της ζωής της, τα πέρασε στη Γερμανία όπου επέστρεψε το 1972 ως τον θάνατο της στις 19 Ιουνίου 1981, σε ηλικία 82 ετών. 

Άφησε πίσω της μια κληρονομιά περίπου 60 ταινιών, ένα κινηματογραφικό υπο-είδος το οποίο δημιούργησε, καθόρισε και ουσιαστικά στοίχειωσε καθώς λίγοι μπόρεσαν να ακολουθήσουν αυτή την πολύ κοπιαστική μέθοδο – σημαντικότερος από όλους στην εποχή μας είναι ο Μισέλ Οσελό, δημιουργός μεταξύ άλλων και του γνωστού στη χώρα μας Ο Κιρικού και η Μάγισσα. 

Δείτε στο παρακάτω μίνι ντοκιμαντέρ (The Art of Lotte Reiniger, 1970) μια από τις ελάχιστες καταγραφές της αξεπέραστης τεχνικής της, όπου με ένα ψαλίδι και μερικά κομμάτια μαύρου χαρτονιού μπορούν να δημιουργηθούν μαγικοί κόσμοι, ικανοί να μας μείνουν αξέχαστοι. 

.

SHARE: