Φράγμα Μαραθώνα: 90 χρόνια ιστορίας ....

Με αφορμή την ολοκλήρωση των 90 χρόνων (1929-2019) από τα Εγκαίνια των έργων κατασκευής του Φράγματος, καθώς και της τεχνητής Λίμνης του Μαραθώνα, η ΕΥΔΑΠ για πρώτη φορά εκθέτει τεκμήρια από το Ιστορικό της Αρχείο, προσφέροντας στο κοινό δίοδο γνώσης σε αδημοσίευτο υλικό.

Η Έκθεση είναι ανοιχτή στο κοινό (με ελεύθερη είσοδο) από σήμερα 12 Νοεμβρίου 2019 έως και τις 7 Φεβρουαρίου 2020 και αποτελείται από στοιχεία του τεκμηριωμένου υλικού του Ιστορικού Αρχείου της ΕΥΔΑΠ.

Το Φράγμα του Μαραθώνα ήταν ένα από τα εμβληματικότερα τεχνικά έργα στην Ελλάδα της εποχής του Μεσοπολέμου. Η έκθεση «Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΡΟΚΛΗΣΗ: 90 ΧΡΟΝΙΑ ΦΡΑΓΜΑ ΜΑΡΑΘΩΝΑ» μελετά με τρόπο εύληπτο και απολαυστικό εντέλει τις πολυεπίπεδες προκλήσεις αυτού του σπουδαίου, μεγαλόπνοου τεχνικού εγχειρήματος- τις τεχνικές και ιστορικές παραμέτρους αλλά και τις κοινωνικές, οικονομικές, ακόμα και πολιτικές, συνθήκες της εποχής.

Η έκθεση της ΕΥΔΑΠ για την ιστορία του Φράγματος του Μαραθώνα,βρίσκεται στο Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος» (Πειραιώς 254, Ταύρος).

Η Έκθεση είναι ανοιχτή στο κοινό (με ελεύθερη είσοδο) από σήμερα 12 Νοεμβρίου 2019 έως και τις 7 Φεβρουαρίου 2020 και αποτελείται από στοιχεία του τεκμηριωμένου υλικού του Ιστορικού Αρχείου της ΕΥΔΑΠ.

  

Στάδιο κατασκευής του Φράγματος Μαραθώνα, 1927


Άποψη του Φράγματος Μαραθώνα, π. 1930-1931

Ποιος ήταν ο Henry Ulen;

Ο Ulen δεν ήταν μηχανικός- τελείωσε το σχολείο, έδωσε εξετάσεις και πήρε άδεια άσκησης δικηγόρου, μετά ασχολήθηκε με το χρηματιστήριο και, τελικά, αναδείχτηκε ως κατασκευαστής σε τεχνικά έργα. 
Έκτισε μια πολύ μεγάλη εταιρεία, η οποία ειδικευόταν στους σιδηροδρόμους και τα υδραυλικά έργα- σε αυτούς τους δύο τομείς ανήκαν εν πολλοίς τα μεγάλα τεχνικά έργα αυτής της περιόδου. 
Εργοτάξια της εταιρείας Ulen υπήρχαν στην Μπογκοτά, στην Περσία, στην Ανατολική Ευρώπη. 
Τα υδραυλικά συστήματα, δίκτυα διανομής νερού της Ulen δηλαδή, είχαν τότε στηθεί σε περισσότερες από δέκα πόλεις και περιοχές σε όλο τον κόσμο. Το φράγμα του Μαραθώνα και το δίκτυο ύδρευσης της Αθήνας, το ελληνικό εργοτάξιο της Ulen ήταν ένα από αυτά.

                      Συνεργείο που εργάστηκε στη διάνοιξη της Σήραγγας Μπογιατίου, σε αναμνηστική    φωτογραφία               

 

           

Το έργο της Ulen στην Ελλάδα είχε μια σημαντική τεχνική δυσκολία, τη σήραγγα Μπογιατίου. 

Στην διάνοιξη και κατασκευή της αξιοποίησε μηχανικούς από το εξωτερικό, συγκεκριμένα έφερε Αμερικανούς εργοδηγούς (βρετανικής καταγωγής) που είχαν εργαστεί στα μετρό του Λονδίνου και της Νέας Υόρκης και είχαν διανοίξει επίσης την μεγάλη σήραγγα για την υδροδότηση της Νέας Υόρκης. 

Υπό τη δική τους καθοδήγηση τα ελληνικά συνεργεία άνοιξαν τη σήραγγα Μπογιατίου- δεν υπήρχε, τότε, καμία σχετική, εξειδίκευμένη για ένα τέτοιο εγχείρημα τεχνογνωσία στην Ελλάδα.

 

          Εργασίες μηχανικών για την κατασκευή της Σήραγγας Μπογιατίου

 

 Μηχανικός και εργάτης του έργου φωτογραφίζονται στο μεγάλο μεταλλικό δακτύλιο που χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή της Σήραγγας του Μπογιατίου, 1928

Οι εργάτες ήταν κυρίως Μικρασιάτες πρόσφυγες και ντόπιοι αρβανίτες, κάτοικοι των γύρω χωριών. Το μεγαλύτερο ποσοστό του τεχνικού προσωπικού ειναι Αμερικανοί, μάλλον λίγοι είναι οι Έλληνες μηχανικοί που εργάστηκαν στην κατασκευή του. 
Υπήρξαν αρκετοί αλλοδαποί επίσης εμπειροτέχνες, όπως οι άνθρωποι που βοήθησαν στη διάνοιξη της σήραγγας Μπογατίου. Συνεισέφεραν, όμως, στο έργο και μηχανικοί από το Ελληνικό Δημόσιο, από την Επιτροπή Ελέγχου και από την Ελληνική Εταιρεία Υδάτων. 
Αρκετοί από αυτούς την τεχνογνωσία που είχαν ως δημόσιοι νομομηχανικοί την προσέφεραν και ως εργαζόμενοι της Ulen στην ίδια την εταιρεία. Και αντιστρόφως, υπήρξαν άλλοι που αρχικά εργάστηκαν ως μηχανικοί της Ulen και λίγο αργότερα την τεχνογνωσία που αποκόμισαν εκεί την μετέφεραν στον ελληνικό δημόσιο τομέα.

Το φράγμα ολοκληρώθηκε το 1929 αλλά το δίκτυο ύδρευσης και λοιπές εργασίες τελείωσαν το 1931. 
Η τελετή παράδοσης του έργου, το έγγραφο της οποίας εκτίθεται κιόλας, έγινε στις 3 Ιουνίου του 1931. OHenryUlen χάρισε τότε, τιμητικά, στον Ελευθέριο Βενιζέλο έναν κρουνό...

 

Τα εγκαίνια του Φράγματος του Μαραθώνα. Στο κέντρο απεικονίζεται ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος, 1929

Είναι φτιαγμένο από μάρμαρο, κατάλευκο πεντελικό μάρμαρο...

Έκτιζαν πρώτα την επένδυση και μετά «γέμιζαν» το διάκενο με μπετόν. Μαρμάρινος είναι επίσης ο υδατόπυργος και, φυσικά, ο ναός. 
Το μάρμαρο χρησιμοποιήθηκε για δύο λόγους- πρώτον γιατί σαν υλικό υπήρχε άφθονο στην περιοχή, έφτιαξαν μόνο ένα νταμάρι σε μικρή απόσταση. 
Ο δεύτερος λόγος που οδήγησε στην επιλογή του μαρμάρινου «καλουπιού» στο Φράγμα Μαραθώνα είναι ο συμβολισμός που επεδίωκε τόσο η ελληνική κυβέρνηση όσο και η Ulen: τη σύνδεση με το αρχαίο ελληνικό παρελθόν, κάλλος και κλέος. Υπήρχε πολύ μεγάλη ανάγκη, ειδικά εκείνη την εποχή, να γίνει αυτή η σύνδεση.

.

 Τα εγκαίνια του Φράγματος του Μαραθώνα, 1929

 .

 Άποψη του Φράγματος και του κτίσματος, αντιγράφου του Θησαυρού των Αθηναίων, περίπου 1931

 .

 Κατασκευή υδαταποθήκης στο Γαλάτσι, 1929

  

Εργασίες για το δίκτυο ύδρευσης, Πύλη του Ανδριανού.

 

  

Τοποθέτηση υδρομετρητών, περίπου 1927-1928

 

Αναβρυτήρια που τοποθέτησε η Ελληνική Εταιρεία Υδάτων για τους διερχόμενους στο Ζάππειο

Στιγμιότυπο από την τελετή εγκαινίων του νέου δικτύου ύδρευσης των πόλεων Αθηνών, Πειραιώς και περιχώρων, στους Στύλους του Ολυμπίου Διός, 03 Ιουνίου 1931. Η Ελληνική Εταιρεία Υδάτων διαφημίζεται μέσω της τοποθέτησης πιδάκων νερού στην τελετή των εγκαινίων.

 .

 Εκθεσειακό Περίπτερο της Ελληνικης Εταιρείας Υδάτων, 1933

 

 Γραφομηχανή Imperial, αριθμομηχανή Victor και διακορευτής εγγράφων

                                                   Μηχανικό ρολόι παρουσίας στη βάρδια.

..

Εργαλεία για την επεξεργασία του μαρμάρου.

.

 Σχεδιοθήκη. Μεγάλος αριθμός των πρωτότυπων σχεδίων της Ulen φυλάσσονται ακόμα στις ιστορικές αυτές σχεδιοθήκες.

.

 Αριστερά: τοπογραφικό διάγραμμα αποτύπωσης του δικτύου διανομής σε Αθήνα, Πειραιά και περίχωρα Δεξιά: Ντιζελομηχανες Krupp στον ηλεκτροπαραγωγικο σταθμό στο Καστρί, περίπου 1927.

πηγή: