Μια από της πιο συνηθισμένες εικόνες σε όσους επισκέπτονται
συχνά το κέντρο της Αθήνας και ειδικότερα την ευρύτερη περιοχή της Πλάκας είναι
να συναντάς ξένους αλλά και Έλληνες επισκέπτες της περιοχής οι οποίοι
προσπαθούν να εντοπίσουν τα περίφημα Αναφιώτικα.
Τα Αναφιώτικα, αν τελικά καταφέρετε να τα εντοπίσετε (δεν
είναι και το ευκολότερο πράγμα στον κόσμο), θα σας ανταμείψουν και με το
παραπάνω. Πρόκειται για έναν οικισμό που σε ταξιδέψει στον χρόνο και σίγουρα
και σε κάποιο από τα υπέροχα νησιά του Αιγαίου μας.
Επειδή αυτό το μέρος το αγαπάμε ιδιαίτερα και το
επισκεπτόμαστε συχνά, δεν είναι και λίγες οι φορές που ακούμε κυρίως από τους
ξένους τουρίστες να τo
παρομοιάζουν και με τiς
διάσημες Φαβέλες του Ρίο ντε Τζανέιρο.
Μπορεί το λευκό και γαλάζιο χρώμα που κυριαρχεί να
παραπέμπει στiς
Κυκλάδες (εξάλλου από Κυκλαδίτες δημιουργήθηκε και ο οικισμός), όμως είναι τόσο
πολύ μικρά τα περισσότερα από τα σπίτια, τόσο παλιά και τόσο άναρχα δομημένα
(και τόσο όμορφα παράλληλα), που εύκολα σε παραπέμπουν σε μια “νησιώτικη
φαβέλα”.
Εξάλλου η εικόνα από ψηλά φανερώνει και πολλές εγκαταλελειμμένες και μισογκρεμισμένες μικρές
κατοικίες με στέγες από τσίγκους και πλίθινους τοίχους που ενισχύουν αυτή την
άποψη.
Η ιστορία
Τα Αναφιώτικα είναι μια γραφική λιλιπούτεια συνοικία της
Αθήνας που βρίσκεται σκαρφαλωμένη στην βορειανατολική πλευρά του βράχου της
Ακρόπολης, στα όρια της συνοικίας της Πλάκας.
Η συνοικία δημιουργήθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα, όταν
εγκαταστάθηκαν στην περιοχή εργάτες από την Ανάφη, που είχαν έρθει στην Αθήνα
για να εργαστούν ως χτίστες στην ανοικοδόμηση της πόλης και στην ανέγερση των
ανακτόρων του Όθωνα.
Αυτοί αρχικώς κατοικούσαν στη περιοχή της Ζωοδόχου Πηγής
στην Οδό Ακαδημίας, όπου το κράτος τους είχε διαθέσει κάποια μικρά οικόπεδα για
να εγκατασταθούν οικογενειακώς και μονίμως. Σύντομα όμως οι τιμές των οικοπέδων
και των κατοικιών ανέβηκαν υπερβολικά και καθώς οι εργάτες αυτοί δεν είχαν
καμία πρόθεση να μετακινηθούν κάπου μακριά αποφάσισαν να εγκατασταθούν παράνομα
στον Ιερό Βράχο. Ως πρώτοι οικιστές αναφέρονται ένας ξυλουργός (Γ. Δαμίγος) και
ένας κτίστης (Μ. Σιγάλας) από την Ανάφη. Αυτοί μετέφεραν στον Βράχο τα δομικά
υλικά με την απαραίτητη μυστικότητα που απαιτούσαν οι συγκυρίες και μέσα σε μία
μόνο νύχτα με συλλογική εργασία έστησαν τα δύο πρώτα σπιτάκια της συνοικίας.
Μερικές μέρες αργότερα κάποιοι Αθηναίοι από το Ριζόκαστρο
αντιλήφθηκαν τα αυθαίρετα κτίσματα και κάλεσαν την Πολεοδομία, αλλά μέχρι να
εντοπιστεί ο αρμόδιος και να ενεργήσει δεόντως το παράδειγμά των δύο
ακολούθησαν κι άλλοι Αναφιώτες με αποτέλεσμα οι κατοικίες να πολλαπλασιαστούν,
με τις αρχές παράλληλα να μην παίρνουν κάποιο δραστικό μέτρο. Το μεγαλύτερο
μέρος των Αναφιώτικων χτίστηκε κυρίως κατά την περίοδο της έξωσης του Όθωνα και
της μεσοβασιλείας.
Η συνοικία χτίστηκε ακολουθώντας την αρχιτεκτονική των
Κυκλάδων. Οι Αναφιώτες αναστήλωσαν παράλληλα με την εγκατάστασή τους, τους δύο
ναούς που βρίσκονταν στην περιοχή από τον 17ο αιώνα, τον ναό του Αγίου Συμεών
και του Αγίου Γεωργίου των Βράχων.
Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 χτίστηκε προσφυγική
συνοικία με παραπήγματα στα ανατολικά των Αναφιώτικων εμπλουτίζοντας την
σύνθεση του πληθυσμού. Τη δεκαετία του 1950 τμήμα της συνοικίας κατεδαφίστηκε
στα πλαίσια ανασκαφών. Την δεκαετία του 1980 απαλλοτριώθηκε περίπου το 1/3 της συνοικίας
προς τα τείχη από το υπουργείο πολιτισμού ώστε να αποκαλυφθεί ο αρχαίος
Περίπατος. Τα επόμενα χρόνια η περιοχή μαζί με την Πλάκα αναβαθμίστηκε
σημαντικά και σήμερα παραμένουν μόνο 45 οικήματα τα οποία έχουν κηρυχθεί
διατηρητέα.Τα οικήματα έχουν επιφάνεια από 8 έως 36 τ.μ.
Οι κάτοικοι των Αναφιώτικων το 2015 όπου έγινε και η
τελευταία καταμέτρηση ήταν 65 ατομα και ανάμεσά τους υπήρχαν και 4 παιδιά.
